Εικονογράφηση παιδικών βιβλίων & παραμυθιών: Τι σημαίνουν για την παιδική φαντασία
September 4, 2025
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς και το ισχυρό μήνυμα της φετινής καμπάνιας “Don’t miss a beat”, η ομάδα της Wonderland ζήτησε από τον Επεμβατικό Καρδιολόγο- Παιδοκαρδιολόγο Χάρη Κάβουρα να μας μιλήσει για τις καρδιοπάθειες στην παιδική ηλικία, την πρόληψη- πρόγνωση κι αντιμετώπισή τους.
Οι καρδιοπάθειες της παιδικής ηλικίας αποτελούν ένα ιδιαίτερα σημαντικό πεδίο της παιδιατρικής καρδιολογίας, με σημαντική επίδραση στη θνησιμότητα και νοσηρότητα των παιδιών.
Διακρίνονται σε συγγενείς και επίκτητες, με τις συγγενείς να εμφανίζονται σε ποσοστό περίπου 8– 10 ανά 1.000 γεννήσεις ζώντων νεογνών καθιστώντας τις ως τις συχνότερες συγγενείς ανωμαλίες. Πολύ συχνό είναι ο παιδίατρος να αναφέρει ότι το παιδί έχει φύσημα.
Το καρδιακό φύσημα είναι ένας ήχος, που ακούγεται κατά την ακρόαση της καρδιάς με στηθοσκόπιο κι οφείλεται σε στροβιλώδη ροή αίματος μέσα στις καρδιακές κοιλότητες. Δεν αποτελεί από μόνο του διάγνωση, αλλά είναι κλινικό εύρημα που μπορεί να είναι είτε αθώο είτε παθολογικό.
Καρδιακά φυσήματα σε παιδιά: Πόσα και ποια είναι
- Αθώα (λειτουργικά) φυσήματα
- Συχνά εμφανίζονται σε παιδιά κι εφήβους χωρίς οργανική καρδιοπάθεια
- Οφείλονται σε αυξημένη ροή αίματος (π.χ. πυρετός, άσκηση, αναιμία)
- Συνήθως εξαφανίζονται με την ηλικία
- Παθολογικά φυσήματα
- Σχετίζονται με βλάβες των καρδιακών βαλβίδων (στένωση, ανεπάρκεια)
- Μπορεί να οφείλονται σε συγγενείς καρδιοπάθειες (π.χ. μεσοκοιλιακή επικοινωνία)
Συγγενείς καρδιοπάθειες σε παιδιά
Οι συγγενείς καρδιοπάθειες (ΣΚ) οφείλονται σε διαταραχές της καρδιακής μορφογένεσης κατά την εμβρυϊκή ζωή. Συχνότεροι τύποι περιλαμβάνουν:
- Μεσοκοιλιακή επικοινωνία (VSD)
- Μεσοκολπική επικοινωνία (ASD)
- Ανοιχτός αρτηριακός πόρος (PDA)
- Στένωση αορτικής ή πνευμονικής βαλβίδας
- Τετραλογία του Fallot
- Μετάθεση μεγάλων αρτηριών (TGA)
Κλινική εικόνα του παιδιού & Συμπτώματα
Τα συμπτώματα εξαρτώνται από το είδος και τη βαρύτητα της βλάβης: δύσπνοια-δυσκολία στην ανάσα, κυάνωση- μπλε χείλια ή άκρα , ανεπαρκής πρόσληψη βάρους, υποτροπιάζουσες λοιμώξεις αναπνευστικού, εύκολη κούραση, πόνος στο στήθος ειδικότερα κατά την άθληση.
Επίκτητες καρδιοπάθειες: Οι παθήσεις της καρδιάς μετά τη γέννηση
Οι επίκτητες καρδιοπάθειες εμφανίζονται μετά τη γέννηση και στην παιδική-εφηβική ηλικία εμφανίζονται κυρίως μετά από λοιμώξεις. Οι πιο συχνές αίτιες είναι:
- Ρευματική καρδιοπάθεια
Επιπλοκή μετά από στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα
- Μυοκαρδίτιδα
Συχνά ιογενούς αιτιολογίας μπορεί να οδηγήσει σε διατατική μυοκαρδιοπάθεια. Η μυοκαρδιτιδα ήταν και παραμένει η συχνή επιπλοκή από τον covid. Η μυοκαρδίτιδα είναι μια φλεγμονή του μυός της καρδιάς.
Τα πιο συχνά συμπτώματα που μπορεί να παρατηρήσουν οι γονείς είναι:
- Πόνος στο στήθος κατά την ηρεμία
- Δύσπνοια ή γρήγορη αναπνοή
- Κούραση, υπνηλία ή αδυναμία
- Ταχυπαλμία
Διάγνωση και θεραπεία
Ο παιδίατρος ή ο παιδοκαρδιολόγος μπορεί να ζητήσει υπερηχογράφημα καρδιάς, ηλεκτροκαρδιογράφημα κι εξετάσεις αίματος για υπολογισμό της τροπονίνης.
Το παιδί με μυοκαρδίτιδα χρειάζεται νοσηλεία για παρακολούθηση και φάρμακα που βοηθούν την καρδιά. Τα περισσότερα παιδιά αναρρώνουν πλήρως, αλλά απαιτείται τακτικός έλεγχος από ειδικό κι αποχή από τις αθλητικές δραστηριότητες.
- Νόσος Kawasaki
Αποτελεί μια συστηματική αγγειίτιδα- φλεγμονή των αγγείων, που ενίοτε προκαλεί ανευρύσματα στεφανιαίων αρτηριών που αιματώνουν την καρδιά. Tα χαρακτηριστικά της νόσου είναι:
- Υψηλός πυρετός που κρατάει πάνω από 5 μέρες
- Εξάνθημα
- Ερυθρότητα στα μάτια (χωρίς πύον)
- Πρησμένα χέρια ή πόδια
- Κόκκινα χείλη & “γλώσσα φράουλα”
- Διογκωμένοι λεμφαδένες στον λαιμό
Διάγνωση & θεραπεία
Η νόσος εάν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στις στεφανιαίες αρτηρίες της καρδιάς (ανευρύσματα, θρόμβους) και χρήζει αντιμετώπισης στο νοσοκομείο με ενδοφλέβια ανοσοσφαιρίνη (IVIG) και ασπιρίνη. Με σωστή κι έγκαιρη αγωγή, τα περισσότερα παιδιά αναρρώνουν πλήρως χωρίς μόνιμα προβλήματα.
Υπερλιπιδαιμία στα παιδιά: Ένα αυξανόμενο πρόβλημα υγείας
Η υπερλιπιδαιμία στην παιδική κι εφηβική ηλικία αποτελεί αυξανόμενο πρόβλημα δημόσιας υγείας. Η αθηροσκλήρωση ξεκινά ήδη από τις πρώτες δεκαετίες της ζωής, ενώ η παρουσία αυξημένων λιπιδίων στο αίμα σχετίζεται με πρώιμη εμφάνιση καρδιαγγειακής νόσου στην ενήλικη ζωή. Η έγκαιρη αναγνώριση κι αντιμετώπιση είναι καίριας σημασίας.
Ο επιπολασμός της υπερχοληστερολαιμίας στα παιδιά κυμαίνεται ~7–10%. Τα περισσότερα παιδιά είναι ασυμπτωματικά, ενώ σπάνια ευρήματα αποτελούν τα ξανθώματα και τα ξανθελάσματα. Πολλές φόρες μαζί με την υψηλή χοληστερίνη συνυπάρχει και παχυσαρκία, αρτηριακή υπέρταση κι αντίσταση στην ινσουλίνη.
Η διάγνωση της γίνεται με εξετάσεις αίματος που περιλαμβάνουν ολική χοληστερόλη, LDL-C, HDL-C και τριγλυκερίδια. Ο πρώτος έλεγχος συνιστάται να γίνεται στην ηλικία των 2 ετών σε παιδιά με θετικό οικογενειακό ιστορικό, ενώ όλα τα παιδιά μεταξύ 6– 8 ετών θα πρέπει να έχουν κάνει μια φορά λιπιδαιμίκο έλεγχο.
Η υπερλιπιδαιμία διακρίνεται σε:
Πρωτοπαθή (γενετική)
Οικογενή υπερχοληστερολαιμία (ετερόζυγη ή ομόζυγη)
Πολυγονιδιακές μορφές
Δευτεροπαθή
Παχυσαρκία και μεταβολικό σύνδρομο
Σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 και 2
Υποθυρεοειδισμό
Νεφρωσικό σύνδρομο, χρόνια νεφρική νόσο
Φαρμακευτική αγωγή (κορτικοστεροειδή, αντιρετροϊκά, ανοσοκατασταλτικά).
Αντιμετώπιση της υπερλιπιδιαμίας
Αρχικά σ’ ένα παιδί με υψηλή LDL θα πρέπει να γίνει αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, δηλαδή να γίνει μια υγιεινοδιαιτητική παρέμβαση με καλύτερη διατροφή ο περιορισμός των κορεσμένων λιπαρών <7–10% ημερήσιων θερμίδων κι αποφυγή των trans λιπαρών. Θα πρέπει να γίνει αύξηση φυσικής δραστηριότητας ≥60 λεπτά/ημέρα μέτριας- έντονης έντασης ενώ πολύ σημαντικός είναι και η διατήρηση του σωστού σωματικού βάρους. Η φαρμακευτική θεραπεία ενδείκνυται σε παιδιά ≥10 ετών με LDL-C >190 mg/dl ή >160 mg/dl σε συνύπαρξη επιπρόσθετων παραγόντων κινδύνου. Η θεραπεία αρχικά γίνεται με στατίνες, που θεωρείται ασφαλής αγωγή για παιδιά >8–10 ετών.
Καρδιοπάθειες σε παιδιά & Διαγνωστική προσέγγιση
Η διάγνωση των καρδιοπάθειων στα παιδιά βασίζεται σε:
- Κλινική εξέταση και ανεύρεση καρδιακού φυσήματος
- Ηχοκαρδιογράφημα (triplex): εξέταση εκλογής
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα (ΗΚΓ)
- Καρδιακή μαγνητική τομογραφία εξέταση εκλογής στην μυοκαρδίτιδα
- Καθετηριασμός καρδιάς σε πολύπλοκες περιπτώσεις
Θεραπευτική αντιμετώπιση
Η θεραπευτική αντιμετώπιση εξαρτάται από τη φύση και τη σοβαρότητα της πάθησης και μπορεί να είναι με:
- Φαρμακευτική αγωγή: Διουρητικά, ινότροπα, αντιαρρυθμικά
- Διαδερμικές επεμβάσεις: Κλείσιμο επικοινωνιών με συσκευές μέσω καθετηριασμού
- Χειρουργική αποκατάσταση: Ενδείκνυται σε σύνθετες ή βαριές συγγενείς καρδιοπάθειες
Καρδιοπάθειες στην παιδική ηλικία: Πρόγνωση & Πρόληψη
Με τη σύγχρονη πρόοδο στη διάγνωση, την επεμβατική και τη χειρουργική παιδοκαρδιολογία, η πλειονότητα των παιδιών με καρδιοπάθειες μπορεί να επιτύχει φυσιολογική ανάπτυξη και καλή ποιότητα ζωής. Η μακροχρόνια παρακολούθηση από εξειδικευμένο παιδοκαρδιολόγο παραμένει απαραίτητη.
Συμπεράσματα
Οι καρδιοπάθειες στην παιδική ηλικία αποτελούν συχνό κι ετερογενές κλινικό φάσμα. Η έγκαιρη διάγνωση και η εξατομικευμένη θεραπευτική παρέμβαση είναι καθοριστικές για την πρόγνωση. Η συνεργασία παιδιάτρων, παιδοκαρδιολόγων και καρδιοχειρουργών είναι απαραίτητη για τη βέλτιστη φροντίδα των μικρών ασθενών.
Ευχαριστούμε πολύ τον Επεμβατικό Καρδιολόγο- Παιδοκαρδιολόγο, Dr. Χαράλαμπο Κάβουρα για το επιστημονικό άρθρο του.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
- Hoffman JI, Kaplan S. The incidence of congenital heart disease. J Am Coll Cardiol. 2002;39(12):1890–1900.
- Marelli AJ, et al. Congenital heart disease in the general population: changing prevalence and age distribution. Circulation. 2007;115(2):163–172.
- Gewitz MH, et al. Revision of the Jones criteria for the diagnosis of acute rheumatic fever. Circulation. 2015;131(20):1806–1818.
- McCrindle BW, et al. Diagnosis, treatment, and long-term management of Kawasaki disease. Circulation. 2017;135(17):e927–e999.
Family Pizza & play
