Παιδική διατροφή: Η εκπαίδευση ξεκινάει από νωρίς

Η παιδική διατροφή έρχεται ολοένα και περισσότερο στο προσκήνιο, με τα ποσοστά που προκύπτουν από σχετικές στατιστικές να προβληματίζουν τους γονείς. Δεδομένα για τον ελληνικό πληθυσμό δείχνουν ότι οι διατροφικές συνήθειες των παιδιών βρίσκονται πολύ μακριά από το μεσογειακό πρότυπο διατροφής. Μάλιστα στην Ελλάδα η παχυσαρκία είναι σε υψηλά ποσοστά, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

• Το 28,5% των αγοριών και το 21,8% των κοριτσιών ανήκουν στην κατηγορία του υπέρβαρου
• Τo 5,4% των αγοριών και 4,1% των κοριτσιών ανήκουν στην κατηγορία της παχυσαρκίας

Δεδομένου ότι το υπέρβαρο και η παχυσαρκία συνδέονται με την εμφάνιση πολλών χρόνιων νοσημάτων μελλοντικά, είναι σημαντικό να δώσουμε προσοχή τόσο στη διατροφή όσο και στη σωματική άσκηση των παιδιών. Παρακάτω θα αναλύσουμε πόσο σημαντική είναι η διατροφική εκπαίδευση, αλλά και πώς μπορεί ένας γονέας να εκπαιδεύσει τη διατροφική συμπεριφορά του παιδιού του.

Από ποια ηλικία ξεκινάει η διατροφική εκπαίδευση στα παιδιά και πως

Η διατροφική εκπαίδευση ξεκινάει από την παιδική ηλικία, όταν το παιδί βρίσκεται στη νηπιακή ηλικία, δηλαδή 3 ετών και άνω. Με τον όρο διατροφική εκπαίδευση δεν εννοούμε κάποιο μάθημα, που θα πρέπει να παρακολουθήσει το παιδί στον παιδικό σταθμό, στο νηπιαγωγείο και στο σχολείο αλλά το σύνολο των συμπεριφορών και στάσεων που θα αναπτύξει σε σχέση με το φαγητό και το σώμα του.

Οι διατροφικές επιλογές των παιδιών καθορίζονται από την αλληλεπίδραση γονιδίων και περιβαλλοντικών παραγόντων, χτίζονται από τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού και συνήθως δε μεταβάλλονται έως και την ενηλικίωση.

Γενετική προδιάθεση και διατροφή των παιδιών

Γενετικά, όλοι γεννιόμαστε με μια προκαθορισμένη τάση προς τη γλυκιά και αλμυρή γεύση και παράλληλα δεν προτιμάμε την ξινή και πικρή. Τα περισσότερα παιδιά θα προτιμήσουν τρόφιμα πλούσια σε λίπος και ζάχαρη, ενώ λιγότερα θα επιλέξουν λαχανικά.

Ωστόσο, πέρα από τη γενετική μας προδιάθεση, την οποία δε μπορούμε να επηρεάσουμε, είναι και οι περιβαλλοντικοί παράγοντες που θα διαμορφώσουν τελικά τις διατροφικές επιλογές των παιδιών.

Παιδιά και εξοικείωση με τις τροφές

Η εξοικείωση μ’ ένα τρόφιμο που δεν τρώει το παιδί και η επαναλαμβανόμενη έκθεση σε αυτό αυξάνει τις πιθανότητες να τελικά να το καταναλώσει. Μπορεί να χρειαστούν 8- 10 φορές έκθεσης του παιδιού σ’ ένα τρόφιμο, ενώ για να γίνει αποδεκτό μπορεί να χρειαστεί να το δει και να το δοκιμάσει 12 – 15 φορές. Πολλοί γονείς τείνουν να τα παρατούν μετά τις 1-2 φορές. Χρειάζεται υπομονή και επιμονή!

Χαρακτηριστικά των τροφίμων

Το σχήμα, το χρώμα, η υφή, ο τρόπος μαγειρέματος και παρουσίασης επηρεάζουν να τελικά το παιδί θα καταναλώσει ή όχι το τρόφιμο. Η γεύση παίζει σημαντικό ρόλο στην αποδοχή του τρόφιμου. Μη φοβάστε να εμπλουτίσετε με καρυκεύματα, μυρωδικά ένα φαγητό ή ένα τρόφιμο. Σε σχέση με την υφή των τροφίμων, τα τραγανά αλλά και τα χυμώδη τρόφιμα, π.χ. φρούτα και λαχανικά, συνήθως προτιμώνται από τα παιδιά. Τέλος, η παρουσίαση ενός πιάτου με διάφορα τρόφιμα μπορεί να κάνει τη διαφορά από ένα «βαρετό» φαγητό σ’ ένα «ενδιαφέρον» πιάτο.

Οικογενειακό περιβάλλον και ο ρόλος του στην παιδική διατροφή

Από τα πιο δυνατά χαρακτηριστικά των παιδιών είναι η μιμητική ικανότητά τους. Τα παιδιά τείνουν να μιμούνται τους γονείς τους! Γι’ αυτό τον λόγο ένα από τα πιο βασικά στοιχεία της διατροφικής εκπαίδευσης του παιδιού είναι ότι υιοθετεί τις συνήθειες των γονέων του. Αν εσύ, ο γονιός, δεν τρως φρούτα και λαχανικά, πώς περιμένεις το παιδί σου να τα αγαπά και να τα καταναλώνει σε αφθονία; Μελέτες έχουν δείξει ότι τα οικογενειακά γεύματα, τουλάχιστον 3 φορές την εβδομάδα, σχετίζονται με φυσιολογικό βάρος σώματος των παιδιών και πιο υγιεινές διατροφικές επιλογές. Κατά τη διάρκεια ενός οικογενειακού γεύματος, το παιδί θα παρακολουθήσει τους γονείς του να τρώνε και θα νιώσει ότι συμμετέχει σε μια ευχάριστη οικογενειακή συνήθεια, χωρίς να είναι εκείνο το επίκεντρο. Τέλος, η επιβράβευση κι απαγόρευση που σχετίζεται με το φαγητό, φαίνεται ότι επηρεάζει αρνητικά τη διατροφική του συμπεριφορά. Για παράδειγμα:  «Αν φας το φαγητό σου, θα φας και γλυκό»,  «Αν κάνεις τα μαθήματά σου, θα πάρουμε παγωτό» ή «Τα γλυκά είναι ανθυγιεινά κι απαγορεύονται». Με αυτό τον τρόπο το γλυκό γίνεται πιο θελκτικό στα μάτια του παιδιού κι επιπλέον καλλιεργείται η πεποίθηση ότι πρέπει να «κερδίσουμε» το φαγητό μας.

Τι είναι αυτό που θα καθορίσει τη διατροφή του παιδιού ως ενήλικας

Οι διατροφικές συνήθειες χτίζονται στην παιδική ηλικία! Οι συνήθειες που θα αναπτύξει γύρω από το φαγητό, η διατροφική συμπεριφορά αλλά και το σωματικό βάρος διαμορφώνονται κατά την παιδική μας ηλικία. Το 50- 80% των παχύσαρκων παιδιών κι εφήβων θα εξελιχθούν σε παχύσαρκους ενήλικες. Η σχέση που χτίζουμε με το φαγητό αλλά και με το σώμα μας καθορίζεται από τα παιδικά μας κιόλας χρόνια και είναι μια σχέση που θα μας συνοδεύει για πάντα.

Τελικά υπάρχουν παιδιά που δεν τους αρέσουν οι υγιεινές επιλογές;

Όπως είδαμε, στην ουσία δεν υπάρχουν παιδιά που να μην τους αρέσουν οι υγιεινές επιλογές τροφίμων. Όμως, υπάρχουν παιδιά, τα οποία δεν έχουν εκτεθεί επαρκώς σε διάφορα τρόφιμα. Αν ανησυχείς ότι το παιδί σου δεν κάνει υγιεινές επιλογές, πάρε ένα λεπτό και σκέψου «Εσύ τι επιλογές κάνεις;».

Συμβουλές για να υιοθετήσουν τα παιδιά σας πιο «υγιεινές» επιλογές

1. Αυξήστε την προσφορά

Δώστε το τρόφιμο σε διαφορετικές μορφές, σταθερά και επαναλαμβανόμενα

2. Αυξήστε την ποικιλία

Ναι, δεν τρώμε όλοι όλα τα τρόφιμα από μια ομάδα τροφίμων. Το παιδί σου μπορεί να μην τρώει το μήλο, αλλά μπορεί να τρώει το αχλάδι ή τον ανανά ή το ακτινίδιο ή τα μανταρίνια ή την μπανάνα.

3. Φάτε μαζί με το παιδί

Προσπάθησε να καθιερώσεις κάποιες ημέρες της εβδομάδας, τις οποίες θα τρώτε όλοι μαζί τουλάχιστον 1 γεύμα της ημέρας.

4. Κρατήστε την τηλεόραση ή το Youtube κλειστά

Πολλοί από εσάς μπορεί να χρησιμοποιείται για ευκολία κάποιο βιντεάκι ή την τηλεόραση, για να φάει το παιδί. Είναι πολύ βολικό, όμως είναι αποδεδειγμένο ότι η τηλεθέαση επηρεάζει αρνητικά τις διατροφικές συνήθειες των παιδιών και μειώνει την ενσυνείδητη κατανάλωση τροφίμων.

5. Μη χρησιμοποιείτε το φαγητό ως επιβράβευση

Δοκιμάστε εναλλακτικές μορφές επιβράβευσης, όπως μια βόλτα ή κάποια δραστηριότητα που τους αρέσει.

Βιβλιογραφία

Εθνικός Διατροφικός Οδηγός για Βρέφη, Παιδιά και Εφήβους, Ινστιτούτο Προληπτικής Περιβαλλοντικής και Εργασιακής Ιατρικής, Prolepsis

Ευαγγελία Αυγεράκη

Διαιτολογικό γραφείο NutriMe

Νικολάου Πλαστήρα 24, 15451 Νέο Ψυχικό

Τηλ. 213-0105933

Email info@nutri-me.gr